ျမန္မာ့ လူေနမႈဘ၀ထဲက သနပ္ခါး ယဥ္ေက်းမႈ

"ေရႊနံ႔သာေခါက္ကိုလ

ေက်ာက္ပ်ဥ္မွာ အသာတင္

ခန္းခြင္မွာေသြး

လိမ္းမယ္လို႔ ၾကံ

မွန္ယူခဲ့ ဆံတိုေလးရယ္

ပိန္းရိုက္စို႔ေလး။"

အမယ့္ပါးက သနပ္ခါး။

ဤေက်ာက္ျပင္ ေပၚအထက္မွာျဖင့္

ေက်ာ္ကရက္မက္ အႏွစ္တံုးကိုလ

နံ႔သာျဖဴ အသာေရာတဲ့ျပင္

မျပစ္က်ဲ အရည္ေဖ်ာ္ကာပ

ဘယ္၀ိုင္းညာ အသာေသြးပါလို႕

လိမ္းျခယ္သ နံ႕သာႀကိဳင္ဆင္း

ရနံ႕တြင္း ၿပိဳင္ဘက္ကင္းတာေၾကာင့္

ျပင္းျပင္းေဖြး လိမ္းကာျခယ္ကာပ

သင္းသင္းေမႊး တကယ္လွလို႕

တအားကုန္ ေမႊးကာ႐ိႈက္လိုက္မယ္

အမယ့္ပါးက သနပ္ခါး။

“ေရႊဘိုသနပ္ခါးတုံးမ်ား ရန္ကုန္လိမ္းဖို႔ ယူ၊ ဘယ္လို အသားမည္းမည္း ၀ါ၀ါညက္ညက္ျဖဴ” ဆိုသည့္ နန္းေတာ္ေရွ႕ ဆရာတင္၏ နာမည္ႀကီး သီခ်င္းမွသည္ ယေန႔ေခတ္ Black Whole အဖြဲ႕၏ “ပါးျပင္မွာ သနပ္ခါးေလးနဲ႔ ခ်စ္စရာေကာင္းလိုက္တာကြာ၊ သူမ်ားေတြထက္ မထင္ရွားလည္းပဲ ကုိယ့္အတြက္ လမင္းေလးပါ” ဆိုသည့္ “သနပ္ခါးခ်စ္သူ” သီခ်င္းအထိ ေခတ္အလိုက္ သနပ္ခါး သီခ်င္းမ်ားကို လူငယ္တို႔ ဆိုညည္းၾကသည္အထိ သနပ္ခါးက ေရပန္းစားလွသည္။

သနပ္ခါးဆိုသည္မွာ ျမန္မာအမည္၊ သနပ္ခါးပင္ ရုကၡေဗဒအမည္ (Limonia Acidissima) မွရရွိလာေသာ အခြံအေခါက္ ျဖစ္သည္။ ေက်ာက္ပ်ဥ္ ဆိုသည္မွာ ေက်ာက္ေတာင္မွရရွိလာေသာ ေက်ာက္တံုးအစိတ္အပိုင္းကို လိုရာပံုထုဆစ္ထား ေသာ ေက်ာက္ဆစ္ပစၥည္း တစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ သင္းပ်ံ႕ေမႊးၾကိဳင္ေသာ အနံ႔ရွိသည့္ သနပ္ခါးတံုးကို ေခ်ာေမြ႕ေသာ မ်က္ႏွာျပင္ရရွိေအာင္ထုဆစ္ထား သည့္ ေက်ာက္ပ်ဥ္ေပၚတင္၍ ေသြးေလေသာအခါ လူသားတစ္ေယာက္၏ ႏူးညံ့ ေခ်ာေမြ႕ေသာ မ်က္ႏွာျပင္ေပၚတြင္ လိမ္းျခယ္ႏိုင္သည့္ သစ္ေခါက္အႏွစ္တစ္မ်ိဳးကိုရရွိေလသည္။

သနပ္ခါးေက်ာက္ပ်ဥ္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စာကဗ်ာမ်ားကို အင္း၀ေခတ္တြင္ တြင္က်ယ္စြာေတြ႕ရွိရသည္။ ရန္ကုန္ဘေဆြ ေရးေသာ 'ေရႊ၀ါျပည္'စာအုပ္တြင္ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးတစ္ဦး၏သနပ္ခါးႏွင့္ပတ္သက္၍ သူ႔အျမင္ကို ေဖာ္ျပထားသည္မွာ 'ေရႊ၀ါျပည္သူတို႔သည္ ေမႊးေသာအပင္မွ အေခါက္မ်ားကို လိမ္းျခယ္ၾကသည္။'ဟုေဖာ္ျပထားေလသည္။ မိမိသည္ သနပ္ခါးကို ႏွစ္သက္ပါသည္။ သဘာ၀အတိုင္း ဓာတုေဆး၀ါးမ်ားမပါဘဲ အသံုးျပဳႏိုင္ျခင္းအေပၚတြင္လည္း ေက်နပ္ႏိုင္ ပါသည္။ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔သည္ သစ္ေခါက္ကို လိမ္းျခယ္သည့္အေလ့အထရွိၾကေသးသည္ဟု ပကတိအတိုင္းေျပာဆိုလာ ပါမူ မည္သို႔ရွိေခ်မည္နည္း။ သစ္ေခါက္လိမ္းသည့္ လူမ်ိဳးဟု ရိုးရိုးေလးဆိုလာျခင္းအေပၚ မည္သို႔သေဘာထားႏိုင္ပါမည္ နည္း။

အာဖရိကေတာတြင္းဇာတ္ကားမ်ားတြင္ အာဖရိကလူရိုင္းမ်ား သစ္ေခါက္မ်ားလိမ္းျခယ္၍ ခုန္ေပါက္ကခုန္ေနသည္ကို ျပန္လည္သတိရမိျပီး တို႔တစ္ေတြသည္ သနပ္ခါး (၀ါ) သစ္ေခါက္လိမ္းသည့္ အဆင့္ေလေလာဟု ေတြးေတာ ဆင္ျခင္ ေနမိမည္ေလာ။ ျပည္ပခရီးသည္ေတြ အေနႏွင့္ေကာ သနပ္ခါးဆိုသည္ကိုမသိေလေသာေၾကာင့္ ေတာတြင္းလူရိုင္း ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကားမ်ားထဲမွ ဇာတ္ေကာင္မ်ားသဖြယ္ တအံ့တၾသ ထင္ျမင္ေလၾကမည္ေလာဟု အေတြးနယ္ခ်ဲ႕မိေလသည္။

သနပ္ခါးပင္မွ ရရွိေသာ အခြံအေခါက္သည္ သူ႕အတိုင္းသံုး၍ရေသာ ပစၥည္းမဟုတ္ေခ်။ သစ္ေခါက္မွ အႏွစ္ရေစရန္ မ်က္ႏွာျပင္ေခ်ာေမြ႕ေအာင္ျပဳျပင္ထားေသာ ေက်ာက္တံုးေခၚ ေက်ာက္ပ်ဥ္ေပၚတြင္ ေရအနည္းငယ္ႏွင့္ ေသြး၍အႏွစ္ကိုရယူရပါသည္။

သနပ္ခါးသံုးစြဲတတ္မႈ၊ သနပ္ခါးလိမ္းျခယ္မႈတို႔သည္ ျမန္မာတို႔၏ ရုိုးရာယဥ္ေက်းမႈႏွင့္အတူ တိုးတက္ရွင္သန္လာခဲ့သည္ဟု ဆိုခ်င္ပါသည္။ သနပ္ခါးကို အသံုးျပဳရာတြင္ မရွိမျဖစ္ေက်ာက္ပ်ဥ္ကို ေက်ာက္ဆစ္ပညာျဖင့္ထုဆစ္ယူရေလသည္။ ေက်ာက္ဆစ္ပညာဆိုသည္မွာ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာ ပန္း၁၀မ်ိဳးအနက္မွ ပန္းတေမာ့ပညာျဖစ္သည္။ ပုဂံေခတ္က ထုဆစ္္ခဲ့သည့္ ပန္းတေမာ့ပညာကို ေလ့လာလိုပါက ေညာင္ဦးျမိဳ႕အနီးရွိ ေက်ာက္ကူးဥမင္၊ ပုဂံျမိဳ႕ေဟာင္းအနီးျမင္းကပါရြာ ရွိ နန္းဘုရားတို႔တြင္ အထူးျပဳေလ့လာႏိုင္ပါသည္။

သနပ္ခါးတံုးတင္၍ ေသြးေသာေက်ာက္ပ်ဥ္ကို မူလအစ၌ မ်က္ႏွာျပင္ညီညာေခ်ာေမြ႕သည့္ ေက်ာက္ျပားေပၚတြင္ တင္၍ေသြးခဲ့ဟန္ရွိပါသည္။

'သနပ္ခါးေက်ာက္ျပားေပၚတြင္ ေသာက္ေရေအးႏွင့္ ေရာေသြးပါလွ်င္ နံ႔သာအေပၚက်ဲတတ္တယ္'

ထို႔ေနာက္မွတစ္ဆင့္တက္ တစ္ဆင့္ျမႇင့္၍ စက္၀ိုင္းပံုစံအႏွစ္ခံရန္ ေရတံေလွ်ာက္ႏွင့္ ျဖစ္လာမည္ဟု ယူဆရပါသည္။ ယဥ္ေက်းမႈတိုးတက္ထြန္းကားလာျခင္းႏွင့္လည္း ဆက္စပ္ေနပါသည္။ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ရာ့ငါးဆယ္ခန္႔ကဟု ယူဆရေသာ ေရွးေဟာင္းေက်ာက္ပ်ဥ္ၾကီးမ်ားတြင္ ေက်ာက္ပ်ဥ္၏ ေျခေထာက္ႏွင့္ ေရတံေလွ်ာက္ ေဘာင္ပတ္လည္တြင္ မေရႊဥက်ားခ်ီခန္းကို အပီအျပင္ထုဆစ္ျပီး လမ္းဆံုလမ္းခြဇရပ္ၾကီးမ်ားတြင္ ေရတြင္းေရကန္ႏွင့္အတူ သနပ္ခါးတံုး၊ ေက်ာက္ပ်ဥ္ၾကီးမ်ားကိုပါ ထားရွိဒါနျပဳေလ့ရွိသည္ဟု ေလ့လာေတြ႕ရွိရပါသည္။

ထို႔ျပင္ ဆင္ရုပ္၊မဂၤလာ ေမာင္ႏွံစံုတြဲပံု၊ ဥေဒါင္းပံု၊နဂါးပံုမ်ားကိုလည္း ေက်ာက္ပ်ဥ္ေျခေထာက္တြင္ ထုဆစ္မြမ္းမံျခယ္သ၍ အျမတ္တႏိုးအသံုးျပဳခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရပါသည္။

ပဲခူးေရႊေမာ္ေဓာ ဘုရားသမိုင္းတြင္ ေက်ာက္ပ်ဥ္ပါ၀င္ေနပါသည္။ ရာဇဓာတုကလ်ာမင္းသမီးသည္ သူမအျမတ္တႏိုးအသံုး ျပဳေနေသာ ေက်ာက္ပ်ဥ္ကို ပဲခူးေရႊေမာ္ေဓာဘုရားတြင္ ထည့္သြင္းဌာပနာခဲ့ ေၾကာင္း အေထာက္အထားမ်ားရွိပါသည္။

အဓိကက်ေသာ သနပ္ခါးမဆိုထားႏွင့္ တြဲဖက္အသံုးျပဳေသာ ေက်ာက္ပ်ဥ္ကိုပင္လွ်င္ အႏုပညာလက္ရာ ေျမာက္စြာ ထုဆစ္ျခယ္မႈန္းတတ္ၾကပါသည္။ မေကြးတိုင္း၊ ပခုကၠဴျမိဳ႕ သီဟိုဠ္ရွင္ဘုရားခန္းအတြင္းရွိ ျပတိုက္တြင္ ဇာတ္ကြက္ ဇာတ္ရုပ္မ်ားခင္းက်င္းထုဆစ္ထားသည့္ သနပ္ခါးေက်ာက္ပ်ဥ္ကို ယေန႕ထိေလ့လာႏိုင္ပါေသးသည္။ ေက်ာက္ပ်ဥ္မ်ားထုလုပ္သည့္ မေကြးတိုင္း၊ေခ်ာက္ျမိဳ႕နယ္အတြင္းရွိ ေဂြးခ်ိဳေတာင္၊ မင္းကန္ရြာသို႔ သြားေရာက္ေလ့လာ ခဲ့ပါသည္။ ရြာအနီးႏွစ္မိုင္ခန္႔ေ၀းေသာ ေဂြးခ်ိဳေတာင္မွ ညက္ေခ်ာမာေက်ာေသာ သဲေက်ာက္တံုးၾကီးမ်ားကို လိုဏ္ေဖာက္ တူးထုတ္ရပါသည္။ ရရွိလာေသာ ေက်ာက္တံုးအရြယ္ ပမာဏအလိုက္ ေက်ာက္ေတာင္ေပၚတြင္ အၾကမ္းထုဆစ္ပံုေဖာ္ျပီး ရြာသို႔သယ္ယူၾကရပါသည္။ ရြက္ေရာက္မွ အေခ်ာသပ္အျပီးထုဆစ္ပါသည္။ မင္းကန္ရြာမွ ေက်ာက္ပ်ဥ္ထုဆစ္မႈ (ပန္းတေမာ့) ပညာရွင္တစ္ဦးကေျပာၾကားသည္မွာ 'ကြၽန္မတို႔လက္ေတြ အသားမာေတြတက္ ကြဲအက္ေနတဲ့ လက္ၾကမ္း ၾကီးေတြနဲ႕ ထုဆစ္ထားတဲ့ သနပ္ခါးေက်ာက္ပ်ဥ္ေလးေတြမွာ သနပ္ခါးလိမ္းျခယ္ၾကသူေတြ အားလံုးလွပႏိုင္ၾကပါေစ'ဟု ေစတနာထားေၾကာင္း ရင္ဖြင့္ေျပာဆိုပါသည္။

မွန္ပါသည္။ ေက်ာက္ပ်ဥ္လုပ္သားတို႔၏ ဘ၀သည္ပင္ပန္းဆင္းရဲၾကပါသည္။ ေက်ာက္တံုးမ်ားႏွင့္ အားျပိဳင္၍ ဘ၀ရွင္သန္ၾကရေသာ မလွပသည့္ ဘ၀ပိုင္ရွင္တို႔က လွပေသာ ေက်ာက္ပ်ဥ္ေလးမ်ားသံုး၍ လွပႏိုင္ၾကပါေစဟု ေစတနာထားႏိုင္ရွာၾကပါေပသည္။ သနပ္ခါးေသြးေသာ ေက်ာက္ပ်ဥ္ကိုပင္ ေဆးေက်ာက္ပ်ဥ္၊ ခန္း၀င္ ေက်ာက္ပ်ဥ္၊ ဂမၻီရဆန္စြာ အစီအမံမ်ားပါသည့္ ေက်ာက္ပ်ဥ္၊ အသည္းပံု နာရီပံုဆန္းမ်ားထုဆစ္ထားသည့္ ေမာ္ဒန္ေက်ာက္ပ်ဥ္ႏွင့္ အဖိုးတန္လက္၀တ္ရတနာမ်ား လွ်ိဳ႕၀ွက္ထည့္ထားႏိုင္သည့္ ရတနာၾကဳတ္ေက်ာက္ပ်ဥ္၊ အေျပာက္အမႊမ္း အႏြယ္အခက္ကႏုတ္ပန္းမ်ား၊ ဆင္၊ျမင္း၊ ေဒါင္း၊မဂၤလာစံုတြဲ အစရွိသည့္ ေက်ာက္ပ်ဥ္မ်ားကို စံုေနေအာင္ ထုလုပ္ေပးခဲ့ရေၾကာင္း မင္းကန္ရြာမွ ေက်ာက္ပ်ဥ္ ပန္းတေမာ့ပညာရွင္ အသက္(၈၇)ႏွစ္ရွိ အဘ ဦးေပါက္က ရွင္းျပပါသည္။

သနပ္ခါးကို လိမ္းျခယ္ရုံမွ်သာမကာ ပုဂံေခတ္ကတည္းက လွဴဒါန္းပူေဇာ္ခဲ့ေသာ မီးပုန္းပြဲေတာ္၊ ေဆာ၊ေယာ ေဒသမ်ားႏွင့္ စစ္ကိုင္းတိုင္းမွ အင္းေတာ္၊ မႏၲေလးျမိဳ႕မွ မဟာျမတ္မုနိ၊ ရန္ကုန္ျမိဳ႕မွ ေရႊတိဂံုဘုရားတို႔တြင္လည္း သီတင္းကြၽတ္ႏွင့္ တပို႔တြဲလျပည့္၊ တေပါင္းလျပည့္ေန႔ၾကီးမ်ားတြင္ သနပ္ခါးကို အသံုးျပဳ၍ ဗုဒၶပြဲေတာ္မ်ား က်င္းပပူေဇာ္ၾကပါသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္မွ က်င္းပေသာႏွစ္သစ္ ကူးရိုးရာေရသဘင္ပြဲေတာ္တြင္ သနပ္ခါးကို စုေပါင္းေသြးလွဴ၍ နံ႔သာရည္အျဖစ္ ပက္ဖ်န္း ဆင္ႏႊဲၾကပါသည္။ ထို႔အျပင္သနပ္ခါးသည္ နံ႔သာ၁၀ပါးတြင္ အေခါက္နံ႔သာအျဖစ္ပါ၀င္ပါသည္။ က်န္းမာေရး၀န္ၾကီးဌာနမွ ထုတ္ေ၀သည့္လက္ေတြ႕အသံုးခ်ေဆးဖက္အပင္မ်ား ေပါင္းခ်ဳပ္စာအုပ္တြင္ သနပ္ခါးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပါ၀င္ေသာျဒပ္ေပါင္းမ်ားကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။ သနပ္ခါးတြင္ပါ၀င္ေသာ ျဒပ္ေပါင္းမ်ားမွာ–

Xanthoto xin, Phenylacetox ycoun arin, Umbelliferone, Limonin, Iuvangetin တို႔ပါ၀င္ပါသည္။ သနပ္ခါးသည္အပူအေအးႏွစ္မ်ိဳးလံုးႏွင့္သင့္ေလ်ာ္သည္ဟု ေဖာ္ျပထားသျဖင့္ ေႏြ၊မိုး၊ေဆာင္း ဥတုသံုးပါးလံုးတြင္ က်န္းမာေရးအတြက္ကိုက္ညီသင့္ေလ်ာ္ပါေပလိမ့္မည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ သနပ္ခါးမလိမ္းခဲ့ဖူးသူဟု လြန္စြာရွားလိမ့္မည္ဟု ထင္ပါသည္။ သနပ္ခါးႏွင့္ပတ္သက္၍ က်မ္းၾကီးက်မ္းခိုင္ သည္ ပို၍လြန္စြာရွားပါသည္။ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ထုတ္ ျမန္မာ့သနပ္ခါးစာအုပ္၊ ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း(၁၉၇၂)၊ ရွင္နာဂသိန္ ပံုျပေဆး အဘိဓာန္ (၁၉၇)ႏွင့္ က်န္းမာေရး၀န္ၾကီးဌာနထုတ္ လက္ေတြ႕အသံုးခ်ေဆးဖက္အပင္မ်ားေပါင္းခ်ဳပ္(၂၀၀၃) မွ်သာရွိ ပါသည္။

သနပ္ခါးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ စံုစံုလင္လင္ က႑မ်ားခြဲ၍ အတြင္းက်က် အႏွစ္အသားပါပါ သနပ္ခါးက်မ္းၾကီးက်မ္းခိုင္တစ္ အုပ္ရွိသင့္လွေပသည္။ သနပ္ခါးစိုက္ရာပ်ိဳးရာ၊ သနပ္ခါးပါ၀င္ေသာ ပြဲေတာ္မ်ားက်င္းပရေနရာေဒသ၊ ဘ၀ထဲကျမင္ေတြ႕ ၾကားသိေနရသည့္ သနပ္ခါး၊ ဘာသာေဗဒ၊ ေဆး၀ါးေဗဒ ဓာတုေဗဒထဲက သနပ္ခါးစသည္ျဖင့္ သုေတသနျပဳေလ့လာ ေဖာ္ထုတ္ျပဳစုေပးဖို႔ လိုအပ္ေနျပီျဖစ္ပါသည္။ ဟုိတစ္စ သည္တစ္စ ဟိုတစ္ဖဲ႔ တစ္ဖဲ့ ပြစာက်ဲျပန္႔ေနေသာ သနပ္ခါး အခ်က္အလက္ေပါင္း ေျမာက္ျမားစြာ ရွိေနပါသည္။ စုစည္း၍ အားၾကီးေသာ၊ ဂုဏ္ယူ စံထားေလာက္ေသာ အဆင့္ၾကိဳးစားအား ထုတ္ရန္သာရွိပါသည္။

သနပ္ခါးသည္ ျပည္ပဧည့္သည္မ်ား၊ ႏိုင္ငံျခားသား ခရီးသည္မ်ား အျမင္တြင္ အထင္အျမင္ေသးစြာ သစ္ေခါက္လိမ္းသည့္ လူမ်ိဳးဘ၀မွ သနပ္ခါး၏ ပင္ကို အရည္အေသြးတို႔အရ လြတ္ကင္းျပီးျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသားတို႔၏ တာ၀န္သိစြာ ဂုဏ္ယူစြာ ျမန္မာ့ သနပ္ခါးအေပၚတြင္ သုေတသနျပဳေဖာ္ထုတ္ေပးႏိုင္သူမ်ားေပၚေပါက္ပါေစဟုသာ ဆုေတာင္းေန မိပါသည္

 အစဥ္ေလးစားခင္မင္စြာျဖင့္
ညခ်စ္သူ