ဆီးခ်ဳိႏွင့္ဆက္စပ္ေသာေရာဂါမ်ား

• ဆီးခ်ိဳအမ်ိဳးအစား ၁ သည္ အင္ဆူလင္ထုတ္လုပ္ႏုိင္သည့္ ဘီတာဆဲလ္ ပ်က္ဆီးျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ဘီတာဆဲလ္သည္ ပန္ကရိယဂလင္း* အတြင္း လင္ဂါဟန္ ဆဲလ္ အစုအေ၀းတြင္ ျမဳပ္လ်က္ရွိသည္။ ပုံတြင္ အစိမ္းေရာင္ ႏွင့္ျပထားေသာ ဆဲလ္မ်ားမွာ ဘီတာဆဲလ္ျဖစ္သည္။

• လင္ဂါဟန္ဆဲအစုေ၀း(Islets of langerhans)

• ( အင္ဆူလင္(insulin) ထုတ္သည့္ ေနရာက အစိမ္းေရာင္(ဘီတာဆဲလ္)

• ဂလူကာဂြန္(glucagon) ထုတ္သည့္ေနရာက အနီေရာင္(အယ္ဖာဆဲ)

• နူကလိယပ္စ္ (nucleus)ေနရာက အျပာေရာင္)

• .
  
  ဤေရာဂါအမ်ိဳးအစားကုိ (၁)အင္မ်ဴးႏွင့္ဆက္စပ္သည့္ ေရာဂါ ႏွင့္ (၂)ဆက္စပ္မွု အေၾကာင္းရွာမရသည့္ ေရာဂါဟု ထပ္မံခြဲျခားသည္။ အမ်ားစုက အင္မ်ဴး*² ႏွင့္ ဆက္စပ္သည္။ အမ်ိဳးအစား ၁ ကုိကာကြယ္ရမည့္ နည္းလမ္း ရွာမေတြ႔ေသးပါ။ ေျမာက္အေမရိကႏွင့္ ဥေရာပတြင္ ဆီးခ်ိဳ -၂ က ၉၀ ရာခုိင္ႏွုန္း ဆီးခ်ိဳ -၁ က ၁၀ ရာခုိင္ႏွုန္း ျဖစ္ပြားသည္ဟု ဆုိသည္။ အာရွနွင့္ ပစိဖိတ္ဘက္တြင္လည္း ၁၀ ႏွစ္မွ ၁၉ ႏွစ္အရြယ္လူငယ္မ်ားကုိ ေလ့လာၾကည့္ရာ အမ်ိဳး အစား ၂ သည္ အမ်ိဳးအစား၁ ထက္ ၂ ဆခန္႔ ပုိမုိျဖစ္ပြားသည္ဟု ဆုိထားသည္။ဆီးခ်ိဳ-၁ ေရာဂါရွင္ အမ်ားစုသည္ ေရာဂါစျဖစ္သည့္ အခ်ိန္၌ ကုိယ္အေလးခ်ိန္မွာ လူသာမန္မ်ား အတုိင္းပင္ ျဖစ္ေလ့ရွိသည္။ ေရာဂါစျဖစ္ကာစ အခ်ိန္က အင္ဆူလင္တုိးမွု *³ ပုံမွန္အတုိင္းပင္ရွိတတ္သည္။ ဆီးခ်ိဳအမ်ိဳးအစား ၁ သည္ လူၾကီးမ်ားေရာ ကေလးမ်ားတြင္ပါ ျဖစ္ပြားတတ္ေသာ္လည္း ငယ္ရြယ္သူ မ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားေသာ ေၾကာင့္ ဂ်ဴဗင္ႏုိင္း ဆီးခ်ိဳ ( လူငယ္ဆီးခ်ိဳ) ဟုသာ အစဥ္အဆက္ မပ်က္ေခၚေ၀ၚတတ္ၾကသည္။
• ဆီးခ်ိဳအမ်ိဳးအစား-၁ ကုိ ကုသရာ၌ အေျခခံမူ၀ါဒမွာ ေရာဂါ အစဦးပုိင္းမွပင္ စတင္ကာ အင္ဆူလင္ေဆး၀ါးကုိ ျပင္ပမွ ထုိးေပးျခင္း ႏွင့္ ၊တဆက္တည္းမွာပင္ ေသြးအတြင္းရွိ သၾကားဓာတ္ပမာဏကုိ ပုံမွန္စစ္ေဆးေပးေနရျခင္း ျဖစ္သည္။
• အင္ဆူလင္ကုထုံး မယူမိပါက ကီတုန္းဆက္စပ္အက္ဆစ္ဓာတ္မ်ားျခင္း**¹ အေရးေပၚေရာဂါမ်ဳိး မၾကာခဏျဖစ္ပြားတတ္ျပီး ကုိမာ(Coma) မွ ေသသည္အထိျဖစ္ႏုိင္သည္။
• ယခုအခါ ကုထုံးပုိင္းအတြက္ အာရုံစုိက္ေနသည္မွာ ဘ၀အေနအထုိင္ေျပာင္းလဲေပးျခင္း (အစားအေသာက္ ႏွင့္ေလ့က်င့္ခန္း) ျဖစ္ေသာ္လည္း ယင္းသုိ႔ေျပာင္းလဲေပးျခင္းေၾကာင့္ ေရာဂါဆုိးရြားမွုကုိ တန္႔ရပ္သြားမည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္မထားပါ။
• အင္ဆူလင္ ထုိးရာတြင္ ေဆးထုိးအပ္ကုိ အသုံးျပဳ၍ အေရျပားေအာက္ထုိးျခင္းအျပင္  အင္ဆူလင္ ညွစ္ထုတ္ေပးမည့္ ပမ့္(PUMP)**²ႏွင့္ အင္ဆူလင္ကုိ အခ်ိန္မွန္ ညွစ္ထုတ္ေစျခင္း နည္းလမ္းလည္း ရွိသည္။ ပမ့္ကုိသုံးသျဖင့္ ၂၄ နာရီလုံးလုံး ေသြးအတြင္း အင္ဆူလင္ ပမာဏကုိ ထိန္းသိမ္းေပးထားႏုိင္သည္။ အစားစား၍ အင္ဆူလင္လုိအပ္မွု ပမာဏ တုိးလာသည့္ အခုိက္တြင္  အင္ဆူလင္ကုိတုိး၍ လုိသေလာက္ ညွစ္ထုတ္ေပးရန္ စီမံထားသည္။ အင္ဆူလင္ မဟုတ္ေသာ ကုသမွုမ်ိဳး (ဥပမာ- ပ႗ိပစၥည္း တစ္မ်ိဳးႏွင့္ ရင္းျမစ္ဆဲလ္ (STEM CELL)**³ ကုထုံးမ်ားမွာ တိရစၧာန္မ်ားကို ကုသေအာင္ျမင္ျပီး လူသားမ်ား၌ စမ္းသပ္ဆဲ အဆင့္တြင္ရွိသည္။
• အမ်ိဳးအစား -၁ သည္ ပုံမွန္လုပ္ေနက်အလုပ္မ်ားကုိ အဟန္႔အတားမျပဳ။ လူနာက ေရာဂါအေၾကာင္း စိတ္၀င္စား ေလ့လာထားမွု၊ အင္ဆူလင္ ထုိးနည္း ေလ့က်င့္ထားမွု၊ သင့္ေလ်ာ္စြာ ကုသမွု ခံယူမွု၊ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမွုမ်ား၌ စည္းစနစ္က်နရမွု၊ အင္ဆူလင္ထုိးေဆးပမာဏ အသုံးျပဳျခင္း စနစ္က်နမွုမ်ားရွိလွ်င္ ပုံမွန္အတုိင္း ေနထုိင္သြားလာ ႏုိင္သည္။
• သုိ႔ေသာ္ အင္ဆူလင္ကုထုံးမွာ လူနာအတြက္ ၀န္ထုပ္တစ္ခုျဖစ္ရသည္။ အင္ဆူလင္ ထုိးခံရျခင္းကပင္လ်င္ အလုပ္ပုိတစ္ခု ျဖစ္ေနတတ္သည္။
• ေသြးထဲရွိ သၾကားဓာတ္ပမာဏ – ဂလူးကုိစ့္လယ္ဗယ္ (blood glucose level)သည္ အမ်ိဳးအစား -၁ ၌ ၈၀မွ ၁၂၀ မီလီဂရမ္/ဒက္ဆီလီတာ {80-120mg/dl (4-6mmol/l)}ႏွင့္ အနီးစပ္ဆုံးရွိေနသင့္သည္။ အခ်ိဳ႔ သမားေတာ္ၾကီးမ်ားကမူ အင္ဆူလင္ ထုိးေနရင္း သၾကားဓာတ္ပမာဏ မၾကာခဏအလြန္အကၽြံ က်သြားတတ္ျခင္း (ဆီးခ်ိဳက်ျခင္း-ဟုိက္ပုိဂလုိက္စီးမီးယား (hypoglycemia) ျဖစ္တတ္ေသာ လူနာမ်ား အတြက္ ေသြးအတြင္း သၾကားဓာတ္ပမာဏ – ဂလူးကုိစ့္လယ္ဗယ္ ကုိ ၁၄၀ မွ ၁၅၀ မီလီဂရမ္ပါ ဒက္ဆီလီတာ {140-150mg/dl (7-7.5 mmol/l)} ထားဖုိ႔ ဆႏၵျပဳၾကသည္။
• ေသြးအတြင္း သၾကားဓာတ္ပမာဏ ၄၀၀ မီလီဂရမ္ပါဒက္ဆီလီတာ {400mg/dl(20mmol/l)}ထက္ေက်ာ္လြန္လ်င္ ဆီးသြားျခင္းမ်ားျပားျပီး ေရဓာတ္ခန္းေျခာက္ျခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚတတ္သည္။
• ၆၀၀ မီလီဂရမ္ပါ ဒက္ဆီလီတာ {600mg/dl(30mmol/l) } ျဖစ္လ်င္မူ ကီတုန္းဆက္စပ္ အက္ဆစ္ဓာတ္မ်ားျခင္း အေရးေပၚေရာဂါ ျဖစ္တတ္သည္။ ခ်က္ခ်င္း အသက္ဆုံးရွူံးေစတတ္ေသာ ေရာဂါ မဟုတ္ေသာ္လည္း အသက္အႏၲရာယ္ရွိသည္။ တစ္ဖက္တြင္လည္း အင္ဆူလင္ ထုိးေဆးပမာဏ မ်ားလြန္းပါက ေသြးအတြင္း သၾကားဓာတ္အလြန္အမင္း က်သြားတတ္ျခင္း – ဟုိက္ပုိဂလုိက္စီးမီးယား အႏၲရာယ္က ရွိေနျပန္သည္။ ယင္းအေရးေပၚ ေရာဂါကမူ တက္ျခင္းမွသည္ သတိလစ္ျခင္း အထိျဖစ္ျပီး ခ်က္ခ်င္း အသက္ ဆုံးရွူံးတတ္သည္။ ဟိုက္ပုိဂလုိက္စီးမီးယား ျဖစ္သည္ႏွင့္ သၾကားဓာတ္အမ်ားအျပားပါ အေရးေပၚဂ်ဲလ္ – ဟုိက္ဂလူးကုိစ့္ဂ်ဲလ္ (high glucose gel)ကုိ လူနာ၏ ပါးစပ္ထဲထည့္ျပီး ဒက္စ္တုိ႔သၾကား (Dextrose)ကုိ အျမန္ထုိးရသည္။ အင္ဆူလင္ႏွင့္ အစြမ္းသတၱိ ေျပာင္းျပန္ျဖစ္ေသာဟုိမုန္းတစ္မ်ိဳးကုိ တုပ ထုတ္လုပ္ထားသည့္ ဂလူကာဂြန္(Glucagon) ကုိ ထုိးႏုိင္သည္။ အျမန္ထုိးနုိင္ရန္ လုိအပ္သျဖင့္ လက္လွမ္းမီသမွ်ေဆးကုိ အျမန္ဆုံး အသုံးျပဳသင့္သည္။
• 
  Dr.Lwanwai